Իտալական հեղինակավոր «Լա Ստամպա» պարբերականում Ռոբերտո Տավանը հոդված է հրապարակել Լեռնային Ղարաբաղի ներկայիս կացության մասին՝ նշելով, որ Ադրբեջանը ութ ամիս պատանդ է պահում 120 հազար մարդու՝ զրկելով սննդից, ջրից և բժշկական օգնությունից:
Հոդվածում նշվում է. ««Իմ երկիրը վերածվել է հսկայական համակենտրոնացման ճամբարի, որն ամենակատարելագործվածն է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո»։ Լեռնային Ղարաբաղի նախագահ Արայիկ Հարությունյանի Եվրոպայի և աշխարհի հասցեին նետած խոսքերն են՝ ժայռաքարի պես ծանր։ 2022 թվականի դեկտեմբերի 12-ից հայկական անկլավը փաստացի ամբողջովին մեկուսացված է. Ադրբեջանը, որը շարունակում է հավակնել նրա ինքնիշխանությանը, փակել է Լաչինի միջանցքը՝ միակ մուտքի ճանապարհը՝ կանխելով սննդամթերքի և առաջին անհրաժեշտության ապրանքների մատակարարումները, օրական 400 տոննա ապրանք։
Երկիրը ծայրահեղության եզրին
«Տվեք մեզ այսօր մեր հանապազօրյա հացը»,- գրել է Մարութ Վանյանը ֆեյսբուքյան իր էջում, որտեղ ութ ամիս շարունակ օր օրի արձանագրում է մայրաքաղաք Ստեփանակերտի դանդաղ հոգեվարքը։ Քաղաքը ծնկի է իջել, սննդի պաշարները հասել նվազագույնի, խանութները բառացիորեն դատարկվել: Բավական ժամանակ է՝ սկսվել է ռացիոնալացումը, և հաջորդ բերքահավաքը՝ Ադրբեջանի շրջափակման պատճառով վառելիքի և պարարտանյութի պակասի պատճառով, կնվազի 70 տոկոսով. հնարավոր չի լինի շուտով կերակրել ողջ բնակչությանը։ Ադրբեջանցիները դադարեցրել են նաև էլեկտրաէներգիայի, գազի և խմելու ջրի մատակարարումը։
Սրանք այն թվերն են, որոնք պերճախոս կերպով ներկայացնում են Հարավային Կովկասում սեպված այս փոքրիկ դե ֆակտո հանրապետությունը. 240 օր անընդմեջ մեկուսացում, 120,000 մարդ բառացիորեն պատանդ է պահվել, որից 8,450-ը՝ ծանր հիվանդ՝ առանց համապատասխան բուժման, 2,000 հղի կանայք՝ առանց օգնության: 30.000 երեխա և 20.000 տարեց թերսնման վտանգի տակ է, 9.000 հաշմանդամ անձ թողնվել է ինքնահոսի:
Անհնար խաղաղություն
Եվրոպան և Միացյալ Նահանգները բազմաթիվ կոչեր են արել՝ վերացնելու պաշարումը և կանխելու հումանիտար արտակարգ դրությունը, կոչեր, որոնք անուշադրության են մատնվել: «Եթե Հայաստանը համաձայնի ձեռնպահ մնալ Ադրբեջանի նկատմամբ տարածքային պահանջներից, կարծում եմ, իսկապես հնարավոր կլինի խաղաղության պայմանագիր կնքել մինչև այս տարվա վերջ։ Հակառակ դեպքում խաղաղություն չի լինի»,- հուլիսի 21-ին պարզաբանել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը։ Ուրեմն, նորից պատերազմ կլինի, որովհետև Երևանը հազիվ թե իր ճակատագրին մատնի Ղարաբաղը, հող, որտեղ հայկական և քրիստոնեական շատ խորը արմատների պաշտպանությունն արդեն երեսունհինգ տարվա բախումների ընթացքում. ավելի քան 30000 զոհ է արժեցել և ավելի քան մեկ միլիոն ներքին տեղահանված մարդ։ Միևնույն ժամանակ, ադրբեջանական հարձակումը շարունակվում է. կիրակի՝ օգոստոսի 6-ին, ուժեղ ռմբակոծվել է հայկական ֆորպոստը։
Մահվան դատապարտված հիվանդներ
Հիվանդանոցներում իրավիճակը դրամատիկ է, քանի որ դեղերն ու թթվածինը շաբաթներ շարունակ սակավ են։ Ադրբեջանը կանխում է նաև ամենածանր հիվանդների տեղափոխումը Հայաստան, ինչը մեծացնում է մահացությունը բնակչության ամենախոցելի խավերի շրջանում։ «Միայն մի քանի հիվանդների է հաջողվել հասնել Երևան՝ բուժումը շարունակելու համար»,- բացատրում է մի պետական պաշտոնյա։ Բայց նրանք շատ թանկ գին են վճարել, քանի որ «հիվանդներն ու նրանց ուղեկիցները ենթարկվել են նվաստացուցիչ հսկողության ընթացակարգերի և նվաստացուցիչ վերաբերմունքի. նրանք նկարահանվել են, և այնուհետև այդ պատկերներն օգտագործվել են ադրբեջանական քարոզչության կողմից՝ ցույց տալու Լաչինի միջանցքի բնականոն բացումը։ Բայց այդ ամենը կեղծ էր»:
Հուլիսի 29-ին տեղի ունեցավ ամենալուրջ դրվագը. «68-ամյա Վագիֆ Խաչատրյանը, ում՝ իրեն Հայաստան տեղափոխելու իրավասություն ունեցող Միջազգային Կարմիր Խաչի շտապօգնության մեքենայից ադրբեջանական սահմանապահ ոստիկանները առևանգել են. այդ ժամանակվանից այլևս նորություններ չկան»,- ասում են որոշ ականատեսներ։
Ռուսաստանի դավաճանությունը
Ռուսական խաղաղապահ ուժերը, որոնք, ըստ 44-օրյա պատերազմից հետո 2020 թվականին ստորագրված հայտարարությունների, պետք է երաշխավորեին Ղարաբաղի մուտքն ու անվտանգությունը, մեղադրվում են պետական դավաճանության մեջ։ «Նրանք ոչինչ չեն արել մեզ պաշտպանելու համար. նրանք մեղսակից են Ադրբեջանի կատարած ծանր հանցագործություններին, նրանք պետք է հեռանան», — մեղադրում է «Հելսինկյան նախաձեռնություն 92» իրավապաշտպան կազմակերպության հիմնադիր Կարեն Օհանջանյանը։ Ստեփանակերտի մուտքի մոտ «Պուտինին՝ տարվա մարդուն» հսկայական հուշարձանի տեղադրումը բավարար չէ «ցարի» և Ալիևների ընտանիքի ոչ թափանցիկ հարաբերությունները բացահայտելու համար։ Որովհետև Ռուսաստանը, չնայած ՀԱՊԿ-ում Հայաստանի կողքին լինելուն, ռազմական դաշինքի, որը կապում է նախկին Վարշավյան պայմանագրի որոշ երկրներին, միևնույն ժամանակ հանդիսանում է Ադրբեջանին զենքի հիմնական մատակարարը, զենք, որն օգտագործվում է ավելի քան երեսուն տարի հենց հայերի դեմ: Բայց դեպի Բաքու է հոսում Ռուսաստանում արդյունահանվող և այնուհետև եռանկյունաձև նաև դեպի Եվրոպա նավթի գետը, շրջանցելով Ուկրաինայի պատերազմի պատժամիջոցները։ Ուստի, դժվար է մտածել, որ Մոսկվան կարող է հրաժարվել այնպիսի թանկարժեք գործընկերոջից, որի հետ կիսում է նաև Հայաստանի հավերժական թշնամու՝ Թուրքիայի հետ բարեկամությունը։
Էթնիկ զտումներ
«Վերջին ամիսներին Ադրբեջանի ձեռնարկած բոլոր գործողությունները՝ սկսած կեղծ էկոակտիվիստների (այդ թվում՝ «Գորշ գայլերի»՝ թուրքական ահաբեկչական կազմավորման համախոհների ցույցերից մինչև Լաչինում ապօրինի անցակետի տեղադրումը, ծրագրված էին մեր բնակչության կյանքն անհնարին դարձնելու համար. Լեռնային Ղարաբաղում իրական էթնիկ զտումներ են իրականացվում»,- հայտնում է Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը: «Մարդկանց, տրանսպորտային միջոցների և բեռների ազատ տեղաշարժի իրավունքի մերժումը արժանահավատորեն ռասայական խտրականություն է»: Փոխարենը, անցյալ տարվա հուլիսին 6-ին Հաագայի միջազգային տրիբունալը որոշում կայացրեց՝ Բաքվին հրամայելով անհապաղ բացել սահմանը, ակնարկը մնաց չլսված:
Դիմում ՄԱԿ-ին
Հայաստանը դիմել Է ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդին ՝ խնդրելով «իր տրամադրության տակ եղած բոլոր գործիքներն օգտագործել Միջազգային դատարանի որոշումների կատարումն ապահովելու, հումանիտար աղետը կանխելու և Լեռնային Ղարաբաղում էթնիկ զտումները դադարեցնելու համար»: Ընդգծվում է նաև Իտալիայում Հայաստանի դեսպան Ծովինար Համբարձումյանի հայտարարությունը. «Ադրբեջանն այլևս չի անհանդուրժողականությամբ անտեսում է որոշումները, բանաձևերն ու հայտարարությունները՝ համակարգված կերպով խախտելով իր միջազգային պարտավորությունները»: «Մենք դեռ չենք կորցրել միջազգային իրավունքի գերակայության հույսը այն մութ ուժերի նկատմամբ, որոնք այս մութ օրերին ողջ մարդկության համար փորձում են ցեղասպանություն իրականացնել մի ժողովրդի նկատմամբ, որն ուղղակի սիրում է իր ազատությունը»: Ազատություն մի երկրի, որն իր ծննդյան օրվանից երբեք չի իմացել խաղաղ օր»:
