Այսօր Ադրբեջանում անցկացվում են նախագահի արտահերթ ընտրություններ, կամ ավելի ճիշտ տեղի է ունենում Ալիևի վերանշանակումը։ Ադրբեջանն ընտրական շոու է կազմակերպել հայաթափված Արցախում։ Ընտրական տեղամասեր են բացվել նաև Լեռնային Ղարաբաղում, թեպետ այնտեղ բնակչություն չկա։ Ընտրությունների ընթացքին, պաշտոնական աղբյուրների փոխանցմամբ, հետևում է 790 միջազգային դիտորդ, այդ թվում՝ ԵԱՀԿ-ի դիտորդական առաքելությունը։ Եվրախորհրդարանի, ԵԽԽՎ-ի պատվիրակություններին պաշտոնական Բաքուն ընտրություններին հետևելու հրավեր չի ուղարկել։
Ադրբեջանում նախագահի ընտրությունն անցկացվում է գործող նախագահ Ալիևի ագրեսիվ հռետորաբանության և Հայաստանից նոր տարածքային պահանջների ներկայացման ֆոնին։ Ինչը վկայում է, որ Ալիևն այս ընտրություններով, իսկ ավելի ճիշտ իր վերընտրությամբ, փորձում է իր ագրեսիվ հավակնությունների նոր փուլի սկիզբ դնել։
Հայաստանի իշխանությունները շարունակում են պնդել, որ ձգտում են խաղաղության և չեն շեղվելու այդ ճանապարհից։ Բնականաբար, բոլոր ողջամիտ հասարակություններն ու իշխանությունները ձգտում եմ խաղաղության, հարևանների հետ նորմալ հարաբերությունների, սակայն խաղաղությունը պետք է ողջամիտ գին ունենա։ Բնականաբար, լավ կլինի, եթե Հայաստանն ու Ադրբեջանը խաղաղության պայմանագիր կնքեն, սակայն այդ պայմանագիրը չպետք է լինի միակողմանի զիջումների փաստաթուղթ։ Սրա մասին նաև ընդգծում են Հայաստանի իշխանությունները։
Հակառակ Երևանի՝ Բաքուն շարունակում է նոր նախապայմաններ առաջ քաշել բանակցային գործընթացում, և դա ակնհայտորեն խաղաղության պայմանագրի ստորագրման ճանապարհը չէ։ Ադրբեջանին այս հարցում մեծ աջակցություն է ցուցաբերում Ռուսաստանը, որը Բաքվին նվիրեց Արցախն առանց հայերի, իսկ փոխարենը Ադրբեջանի միջոցով ցանկանում է ձեռք բերել, կամ վերահսկողություն սահմանել Հայաստանի տարածքով անցնող՝ այսպես կոչված միջանցքի կամ ճանապարհների նկատմամբ։ Այլ կերպ ասած՝ Ռուսաստանը Ադրբեջանի հետ ձգտում է կազմաքանդել Հայաստանի պետականությունը։
Ընդհանրապես, բանակցային գործընթացում 2023 թվականի սեպտեմբերից հետո նոր ստատուս քվո է հաստատվել, որը ինչ-որ առումով նաև լեգիտիմությունից զրկել է Բաքվի և Մոսկվայի այն պահանջները, որոնք կային մինչև Արցախի օկուպացիան ու հայաթափումը, կամ ամրագրված էին 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությամբ։
Մասնավորապես, այս երկու կողմերը շարունակում են յուրովի շահարկել նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության 9-րդ կետը, ըստ որի պետք է ապաշրջափակվեն տարածաշրջանում բոլոր տնտեսական և տրանսպորտային կապերը, Հայաստանը պետք է երաշխավորի Ադրբեջանի արևմտյան շրջանների և Նախիջևանի միջև տրանսպորտային հաղորդակցության անվտանգությունը, իսկ տրանսպորտային հաղորդակցության նկատմամբ վերահսկողությունն իրականացնեն Ռուսաստանի ԱԴԾ սահմանապահ ծառայության մարմինները:
Եռակողմ հայտարարության այս կետն այսօր լեգիտիմ համարվել չի կարող, որովհետև չեն պահպանվել այդ փաստաթղի այն կետերը, որոնցով սահմանվում էր, որ պետք է Լաչինի միջանցքով, իսկ հետագայում այդ միջանցքին փոխարինող այլ երթուղով կապ պահպանվեր Հայաստանի և Արցախի միջև։ Այսօր չկա Լաչինը, չկա այլընտրանքային երթուղին և չկա հայերով բնակեցված Արցախը։ Հետևաբար, Ադրբեջանն ու Ռուսաստանը ոչ մի լեգիտիմ հիմք չունեն տրանսպորտային հաղորդակցությունների վերահսկողություն պահանջելու։
Միջազգային հանրությունը՝ թերևս լավ հասկանում է այս իրավիճակը, հետևաբար՝ պետք է նաև հասկանա, որ եթե Ադրբեջանը ռուսական «դաբռոյով» ուժով վերցնում է այդ միջանցքը, ապա դա արդեն ագրեսիա է, օկուպացիա։
Ադրբեջանի նախագահը բազմիցս հայտարարել է, որ վերականգնել է իր երկրի տարածքային ամբողջությունը, սակայն միևնույն ժամանակ հրապարակային չի հայտարարում, որ ճանաչում է Հայաստանի տարածքային ամբողջությունը և շարունակում է տարածքային նոր պահանջներ ներկայացնել, մասնավորապես՝ անկլավների հարցում։
Ալիևը շարունակում է անպարտելի համարել իրեն, ինչը վտանգավոր է ոչ միայն Հայաստանի, այլև ընդհանուր տարածաշրջանի և այն ուժերի համար, որոնք ցանկանում են հաստատվել տարածաշրջանում։ Հետևաբար, եթե Արցախի օկուպացիայի դեպքում միջազգային հանրությունը որոշակի լոյալություն էր պահպանում և բավարարվում էր միայն հումանիտար կոչերով, ապա Հայաստանի պարագայում դա կլինի նաև հարձակում միջազգային իրավունքի, սկզբունքների դեմ, եթե, իհարկե այս խառը շրջանում աշխարհում դեռ գործում են միջազգային իրավունքներ ու սկզբունքներ ասվածը։
