Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների կարգավորմանն ու Լեռնային Ղարաբաղում առկա իրավիճակի վերաբերյալ հայտարարությամբ է հանդես եկել Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելը:
Նա շարունակում է ակտիվորեն մասնակցել հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի խթանմանը։ Նրա ջանքերը վերջին շաբաթների ընթացքում, որոնց աջակցում էր Հարավային Կովկասում Եվրամիության ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարը, առաջնահերթորեն ուղղված էին Ղարաբաղի հայերի հումանիտար իրավիճակի կարգավորմանը։
«ԵՄ ներկայացուցիչ Կլաարի և նախագահ Միշելի թիմը հաճախակի կապի մեջ է եղել Բաքվի, Երևանի և Ղարաբաղի հայերի ներկայացուցիչների հետ՝ ապաշրջափակման հարցում լուծում մշակելու համար: Տեղում հումանիտար իրավիճակը արագորեն վատթարանում է, և հրամայական է, որ միջոցներ ձեռնարկվեն տեղի բնակչության կարիքները բավարարելու համար:
Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելը առաջարկեց փուլային մոտեցում, որը կարտացոլի Լաչինի միջանցքի լիարժեք գործունեության և Աղդամի երթուղու բացման հետևողականությունը: Այս քայլերի հաջորդականությունը և բեռների տեսակը, որոնք առաքվելու են այս ճանապարհներից յուրաքանչյուրով, ինչպես նաև ուղեկցող ընթացակարգերը եղել են վերջին քննարկումների կենտրոնում:
ԵՄ-ն համոզված է, որ Լաչինի միջանցքը պետք է ապաշրջափակվի՝ համաձայն անցյալի համաձայնագրերի և Արդարադատության միջազգային դատարանի վճռի, և նշում է, որ Աղդամի ճանապարհի օգտագործումը մատակարարումների համար կարող է նաև լինել հրատապ լուծման կոնկրետ և կայուն լուծման մաս: Այս տարրերի քննարկումը սկսվել է 2023 թվականի հուլիսի 15-ին Բրյուսելում ղեկավարների վերջին հանդիպումից հետո։
ԵՄ կողմը նաև ընդգծել է, որ Բաքուն պետք է բացատրի ղարաբաղցի հայերին Լաչինի միջանցքով դեպի Հայաստան և Հայաստանից նրանց շարժման կարգը։ Զուգահեռաբար, մտքերի փոխանակումները կենտրոնացած էին ղարաբաղցի հայերին էլեկտրաէներգիայի և գազի մատակարարման արագ վերականգնման վրա։
Ի հավելումն առկա իրավիճակի՝ ԵՄ կողմն ընդգծել է հակամարտության ժառանգությանն անդրադառնալու անհրաժեշտությունը՝ երկարաժամկետ կայուն լուծմանը նպաստելու համար:
Բաքվի և նախկին Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզում բնակվող հայերի ներկայացուցիչների միջև երկխոսությունը կարևոր կլինի այս առումով։ Պետք է երաշխավորվեն ղարաբաղցի հայերի իրավունքներն ու անվտանգությունը, իսկ կոնկրետ պայմանների քննարկումը պետք է սկսվի որքան հնարավոր է շուտ։
Բաքվի և Ղարաբաղի հայերի միջև երկխոսությունը պետք է վստահություն ձևավորի։ Այդ նպատակով ԵՄ-ն ներկայացրել է այս գործընթացին միջազգային աջակցության, ինչպես նաև ձեռք բերված պայմանավորվածությունների իրականացմանն աջակցելու համար տեղական մասնակցության տարբեր առաջարկներ:
Վերոնշյալ բոլոր ջանքերը միայն մեկ նպատակ ունեն՝ ապահովել Բաքվի և Երևանի միջև հարաբերությունների անշրջելի կարգավորումը՝ ի շահ տեղում ողջ բնակչության։ Եկել է համարձակ փոխզիջումների ժամանակը, այդ թվում՝ այսօրվա էսկալացիայի լույսի ներքո։
ԵՄ-ն մասնակցում է այդ ջանքերին, միջազգային այլ խաղացողների հետ միասին, կանոնավոր դեմ առ դեմ շփումների և կարծիքների փոխանակման միջոցով, թե ինչպես լավագույնս վարվել ներկա անկայուն իրավիճակի հետ»,- ասված է հայտարարության մեջ:
