ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ, Հովհաննես Թումանյանի անվան Ազգային տիկնիկային թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Ռուբեն Բաբայանը կարծում է, որ Հայոց ցեղասպանության թեման չպետք է դառնա քաղաքական շահարկումների առարկա, իսկ Ադրբեջանի և Թուրքիայի դրոշներն ամեն տարի այրելն ամենևին ուժեղացման ցուցիչ չէ։
Նրա հետ «Հայկական ժամանակ»-ի հարցազրույցը՝ ստորև.
— Պարո՛ն Բաբայան, վերջին շրջանում իշխանության ընդդիմախոսները ցեղասպանության թեման օգտագործում են որպես կառավարող ուժի դեմ հակաքարոզչություն իրականացնելու գործիք։ Դիցուք՝ պնդումներն այն մասին են, թե իշխանությունն ուրանում է պատմական ողբերգությունը։ Ինչպիսի՞ եզրահանգումներ ունեք այս ամենի վերաբերյալ:
— Այո՛, Ցեղասպանության հարցը դարձել և դառնում է քաղաքական շահարկումների թեմա, իսկ ես կարծում եմ, որ չպետք է ազգային ողբերգությունը դարձնել այդպիսի հարց։ Ոչ ոք դրանից չի շահում, և դա քաղաքական դիվիդենտ որևէ մեկին չի բերելու։ Չեմ կարծում, որ այս երկրագնդի վրա կա մեկ հայ, որը կարող է թույլ տալ իրեն նույնիսկ մտքով մերժել Ցեղասպանությունը։ Հիմա այս քայլը նշանակում է ջուր լցնել թշնամու ջրաղացին, նրանք ասելու են՝ հայերը միմյանց մեջ էլ ունեն տարաձայնություն այդ հարցի վերաբերյալ։ Ցեղասպանությունը պատմական փաստ է, և ոչ ոք չի կարող մերժել այն։ Այլ հարց է, որ յուրաքանչյուր պատմական փաստ մշտապես կարիք ունի ուսումնասիրման, և երբ մերժում ենք այդ քննարկումը, դրանով որոշակի վախ ենք դրսևորում։ Քննարկել չի նշանակում մերժել։
— Թեմայի՝ այս դիտանկյունից արծարծումը կարո՞ղ է պառակտություն մտցնել հասարակության մեջ։
— Միանշանակ, հասարակությունը պառակտվում է։ Մի մասին տրամադրում ենք մեկ այլ հատվածի դեմ, ասում ենք՝ այս հատվածը դավաճան է, մերժում է Ցեղասպանությունը։ Իրականում չի կարելի նման մեղադրանքներ ներկայացնել, բաներ կան, որ չի կարելի անել, որովհետև այդ քաղաքական օգուտը շատ ավելի փոքր է լինելու, քան այն վնասը, որը դու հասցնում ես քո ժողովրդին նման վարքագծով։
— Հարցին ավելի հնչեղություն տալու համար ընդդիմությունը ցանկանում էր ՀՀ Ազգային ժողովի քննարկմանը ներկայացնել Հայոց ցեղասպանության հերքման վերաբերյալ նախագիծ։ Ըստ Ձեզ՝ ո՞րն էր այդ քայլի խորքային նպատակը՝ հաշվի առնելով նաև այն, որ Հայոց ցեղասպանության հերքումը բավականին երկար ժամանակ քրեականացված է Հայաստանի քրեական օրենսգրքով։
— Քաղաքական նպատակ ունի․ մեզ մոտ, ցավոք, մինչև հիմա մրցակցում են, թե ով է ավելի հայրենասեր։ Հայրենասե՞ր ես, որ ասում ես՝ թուրքն իմ թշնամին է, խաղաղության պայմանագիրը չպետք է կնքել, թե՞ երբ հայտարարում ես, որ կան մարդիկ, որոնք չեն ընդունում Ցեղասպանությունը։ Կարծում եմ՝ երբ մենք մեր Ցեղասպանությունը տարանջատում ենք, դրանով վնաս ենք հասցնում Ցեղասպանությանը։ Դա հանցագործություն է մարդկության հանդեպ՝ անկախ նրանից, թե ում հանդեպ է դա տեղի ունեցել։ Երբ առանձնացնում ենք գլոբալ մոտեցումից, որ դա հանցագործություն է միայն հայերի համար, դրանով օգուտ չենք տալիս Ցեղասպանության դատապարտմանը և քրեականացման գործընթացին։ Եթե որևէ մեկը փորձում է մերժել Ցեղասպանությունը, քրեական օրենսգիրքն ամբողջովին տալիս է հնարավորությունը այդ մարդուն մեղադրելու և պատասխանատվության ենթարկելու։
— Ի՞նչ եք կարծում ինչպե՞ս պետք է Հայաստանը ճիշտ դիրքավորվի այս պարագայում Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորման հարցում:
— Մեզ պետք է ուժեղ Հայաստան։ Ժամանակին Պերճ Զեյթունցյանն ասել է՝ եթե ուզում ես վրեժ լուծել, ապա Թուրքիայի հարևանությամբ կառուցիր առաջադեմ, զարգացած, օրինապահ երկիր, որտեղից ոչ ոք չի ուզենա հեռանալ, որովհետև խնդիրը պետք է միակը լինի․ Հայաստանը դառնա ուժեղ ու օրինապահ, թույլ երկիրը երբեք չի կարող որևէ խնդիր կարգավորել։
— Պարո՛ն Բաբայան, ամեն տարի՝ Ապրիլի 24-ին ընդառաջ, նաև ջահերով երթ է տեղի ունենում։ Վերջին շրջանում ընդդիմությունն այս նախաձեռնությունը կարծես նույնպես քաղաքականացնում է: Դուք նկատե՞լ եք դա:
— Նախկինում Սփյուռքի մեր կուսակցությունները, անկախ տարաձայնություններից, միավորվում էին և միասին էին ակցիա կազմակերպում Ցեղասպանության տարելիցի կապակցությամբ։ Ապրիլի 24-ը այն օրը չէ, որ պետք է առաջ բերել կուսակցական որոշակի առաջնահերթություններ և ասել, որ մենք ավելի հայրենասեր ենք կամ ավելի շատ ենք ողբում մեր զոհերի համար, քան ուրիշները։ Սխալ է, սա համազգային սգո օր է, և եթե սգո ժամանակ սկսում ենք իրար բաժանել, դա ամենավատ բանն է։ Հասարակությունը հասկանում է սա և չի ենթարկվում դրան, ինչքան էլ տարանջատումներ լինեն, ով է երթին մասնակցում, ով՝ ոչ, արդյունք չի լինելու, քանի որ դա հետապնդում է մի կուսակցական շահ։ Չպետք է սեփականաշնորհել Ցեղասպանությունը։
— Ջահերով երթի մեկնարկին, ինչպես ամեն տարի, այս տարի ևս ՀՅԴ-ն այրեց Թուրքիայի և Ադրբեջանի դրոշները: Ինչպիսի՞ դիրքորոշում ունեք այս քայլի վերաբերյալ:
— Դրոշներ այրելը թույլության ու խեղճության նշան է, և քանի որ մենք զբաղված ենք նրանով, որ տարեկան մեկ անգամ այրում ենք այդ դրոշները, արձանագրում ենք, որ թույլ ու խեղճ ենք, և մեր միակ զենքը այդ դրոշն այրելն է։ Ուժեղ ժողովուրդն իրեն նման գործողություն թույլ չի տա։ Սեփական ուժը ապացուցելու շատ ավելի կարևոր ձևեր կան։ Եթե հետապնդենք մեր շահը երկու երկրների հետ հարաբերությունների կարգավորման ընթացքում, կհաջողենք, եթե ոչ, ապա կունենանք մի երկիր, որտեղ դրոշներ են այրում, կենաց խմում և արտագաղթում։
