Երեկ քաղաքացիներից մեկը «Ֆեյսբուք»-ում բարձրաձայնել էր, որ մասնավոր բժշկական ծառայությունում քովիդի թեստ հանձնելու համար իրենից պահանջել են նախ անձնագիրը, հետո, որ ստորագրի թվային տախտակի վրա:
Ըստ օգտատիրոջ՝ որևէ բացատրություն չի տրվել նրան, թե ինչի՞ համար է ստորագրում: Երկար-բարակ խոսք ու զրույցից հետո պարզվել է, որ քաղաքացին պետք է ստորագրեր մի թուղթ՝ դրանով համաձայնություն տալով տրամադրել ԲԿ-ին իր անձնական տվյալները: Դրանք ԲԿ-ում պահպանվելու էին 10 տարի:
Երբ նա հրաժարվել է ստորագրել փաստաթուղթը, ԲԿ-ն էլ հրաժարվել է սպասարկել քաղաքացուն: Նրա գրառման համաձայն՝ ԲԿ-ի ղեկավարը 5-10 րոպե խոսել է այլ ղեկավարի հետ, որից հետո նրան ասել են, թե այս անգամ բացառություն կանեն: Ի դեպ, նշված դեպքը տեղի է ունեցել «Վարդանանց» նորարարական բժշկության կենտրոնում:
«Վարդանանց» կենտրոնի մամուլի խոսնակ Անահիտ Հայթայանը «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում ասաց՝ դա արվում է նրա համար, որ երբ այդ քաղաքացին հաջորդ անգամ դիմի ԲԿ-ին, արդեն նրա տվյալները լինեն իրենց մոտ, դրանք նույն տվյալներն են, որոնք քաղաքացին ներկայացնում է քովիդի դեմ պատվաստվելու ժամանակ ու առկա են «Արմեդ» համակարգում:
«Բժիշկն այդպես քաղաքացու հաջորդ այցի ժամանակ տեսնում է, թե էլ ի՞նչ խնդիր է ունեցել նա: Դա ԲԿ-ի ներքին կանոնադրությունն է: Օրինական կարգով կենտրոնը պայմանագիր է կնքել բնակչության բժշկական պետական ռեգիստրի հետ: Այդ կարգն արդեն 5 տարուց ավելի է՝ գործում է»,- պարզաբանեց խոսնակը:
Անդրադառնալով այն հարցին՝ ճի՞շտ է արդյոք, որ երբ քաղաքացին հրաժարվել է ստորագրել փաստաթուղթը, ԲԿ-ում էլ հրաժարվել են նրան սպասարկել, Հայթայանն ասաց, որ այլ մանրամասներ ու մեկնաբանություններ չի կարող տալ:
Թե իրավական տեսանկյունից որքանո՞վ է ճիշտ քաղաքացուց որևէ ծառայության դիմաց պահանջել անձնական տվյալները, իրավաբան Գևորգ Գյոզալյանը մեզ հետ զրույցում պարզաբանեց՝ եթե այդ տվյալները ստանալու համար տվյալ կազմակերպությունը ստանում է քաղաքացու համաձայնությունը, ապա այդտեղ որևէ խախտում չկա, իսկ այլ պարագաներում առաջացած խնդիրների դեպքում քաղաքացին կարող է պաշտպանվել ըստ օրենքի:
«Խախտում չկա, քանի որ անձը կարող է տալ իր համաձայնությունը, կարող է և չտալ: Եթե նայենք այս օրինակով, ապա քովիդի հետ կապված՝ մարդկանց անձնական տվյալները առկա են նաև «Արմեդ» հավելվածում, որտեղ անձնագրի տվյալներով կարողանում են անձին նույնականացնել: ՀՀ արդարադատության նախարարությունն իրավասու է վերահսկողություն իրականացնել անձանց անհատական տվյալների արտահոսքի և անօրինական օգտագործման հետ կապված խնդիրների նկատմամբ»,- ասաց Գյոզալյանը:
Եթե խնդիրներ, այնուամենայնիվ, առաջանան, ապա օրենսդրությունը տալիս է բոլոր երաշխիքները, որպեսզի քաղաքացին կարողանա պաշտպանել իր իրավունքները: Փաստաբանի խոսքով՝ այստեղ կարևոր է, որ տվյալ կազմակերպությունը քաղաքացուց անձնական տվյալները պահանջելուց առաջ մանրամասն բացատրի անձին, ներկայացնի օրենք կամ իրավական ակտ, որի հիման վրա նա դրանք պահանջում է:
Անձնական տվյալների պաշտպանության գործակալության պետ Գևորգ Հայրապետյանն էլ մեզ հետ զրույցում մանրամասնեց. «Համաձայնություն հայցելն ինքնին անօրինական չէ, ավելին՝ օրենքով սահմանված է։ Այլ հարց է, թե ինչպե՞ս է դա իրականացվում, և որքանո՞վ են պահված օրենքի պահանջներն ու կարգերը»,- ասաց նա:
Հայրապետյանը նշեց՝ այս դեպքում բաներ կան, որ առաջին հայացքից խնդիր են, օրինակ՝ այն, որ ի սկզբանե ստորագրությունը հայցվել է առանց ծանուցումը ներկայացնելու։ Քաղաքացուն նման ծանուցում ներկայացնելն ինքն իրենով խնդիր չէ, ավելին՝ դեռ օրենքի պահանջ է, որ նման ծանուցում ներկայացնեն մարդուն, խնդիրներ կարող են առաջանալ բովանդակության, պայմանների և այլնի հետ»,- ասաց զրուցակիցը՝ հավելելով, որ որոշ հարցերի պարզաբանման համար ԱՏՊ-ն գրավոր դիմել է «Վարդանանց» նորարարական բժշկության կենտրոնին:
Տեղեկատվական անվտանգության մասնագետ, մեդիափորձագետ Սամվել Մարտիրոսյանն էլ մեզ հետ զրույցում նշեց՝ անձնական տվյալների պահանջման առումով կան խնդիրներ, դրանց պաշտպանության համար ՀՀ-ում գործում է համապատասխան օրենքը, սակայն բաց է ենթաօրենսդրական դաշտը. «Պետք է ի վերջո հասնենք նրան, որ ավելորդ պարագայում մարդկանցից չպահանջեն անձնական տվյալները: Մեկ-մեկ դա իներցիոն բնույթ է կրում, մեկ-մեկ արվում է բիզնեսի համար: Շատ դեպքերում հստակություն չկա: Օրինակ՝ այս պարագայում չկա օրինական պահանջ, որպեսզի մարդը գիտակցված տրամադրի իր տվյալները: Այդ մարդուց պահանջել են տվյալները, բայց չեն բացատրել ինչո՞ւ և ինչի՞ համար են ուզում: Եթե նա կամք չդրսևորեր, ապա չէր իմանա, թե ինչ է կատարվել»,- ասաց նա:
Ըստ Մարտիրոսյանի՝ այս հարցը պետք է անձնական տվյալների պաշտպանության գործակալությունն ուսումնասիրի, պարզի՝ ի՞նչ խնդիրներ կան: «Անձնական տվյալները զուր չեն պաշտպանվում, որովհետև կարող են խնդիրեր լինել: Եթե կազմակերպությունը տվյալները ստանում է, պետք է այդ տվյալները չօգտագործի այլ նպատակով: Մարդու անձնական տվյալները ուրիշի ձեռքում հայտնվելու դեպքում նա կարող է տարբեր խնդիրներ ունենալ»,- նշեց մեդիափորձագետը:
