«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Հայ ազգային կոնգրեսի փոխնախագահ Արամ Մանուկյանը։
– Օրերս նկատեցի, որ մասնակցում էիք Կուսակցությունների մասին օրենքի փոփոխությունների վերաբերյալ ԱԺ լսումներին. որպես կուսակցական՝ ի՞նչ եք փնտրում այս փոփոխություններում:
– Ժողովրդավարություն, ընտրություններ, որոնք կլինեն ժողովրդի ցանկությամբ և բազմակուսակցականության սկզբունքով: Մեր մոտեցումը հետևյալն է՝ ընտրությունները լինեն համամասնական, անձը, փողը, չինովնիկը քիչ շփվեն քաղաքացու հետ, և քաղաքացին ընտրի ծրագիր:
– Մի՞շտ եք այդ սկզբունքն ունեցել:
– Այո՛: Երբ որ խորհրդարանում էինք, փորձեցինք համախմբել քաղաքական ուժերին, հաջողությունների հասանք, մենք միշտ համամասնական ընտրակարգի կողմնակից ենք եղել, երբ որ այդ համակարգն արդեն Հայաստանի համար սկսեց ընդունելի լինել… Հասել էինք հաջողության, վերջում ՀՅԴ-ն հետ կանգնեց այդ գաղափարից, և ցավոք, այդ ծրագիրը չկարողացանք իրականացնել: Հեղափոխությունից հետո էլ կար այդ շանսը, երբ որ արդեն «Քաղաքացիական պայմանագիրն» էր իշխանության և ազդեցիկ ուժը, խորհրդարանում դրեց համամասնական ընտրակարգի խնդիրը, մեկ-երկու ձայն չհերիքեց և նախորդ ընտրություններն անցան ռեյտինգային ընտրակարգով, որը բերեց այսպիսի արդյունքների, ինչը համարում եմ ոչ ամենակատարյալը: Առաջիկայում, չգիտեմ երբ, պետք է լինի քաղաքական ընտրություն, ծրագրերի ընտրություն, այդ ժամանակ կուսակցությունները կակտիվանան, և գաղափարները կաշխատեն, ոչ թե թաղային հեղինակությունները, չինովնիկը:
– Շատ ճիշտ եք, հիմա շատ քիչ կան գաղափարական կուսակցություններ: Գաղափարական ասելով՝ ես նկատի ունեմ «իզմերով», եվրոպական ստանդարտներով կուսակցությունները… Դրանք այն կուսակցություններն են, որոնք ունեն մոդելներ սեփական երկրի զարգացման համար: Ամենևին նրանց ժամանակները չեն անցել… Կուսակցությունը նա չէ, որ խոստումներ է տալիս, այլ նա է, որը երկրի զարգացման իր ճանապարհն է ցույց տալիս՝ ոչ թե դեպի ուր է ուզում գնալ, այլ ինչպես… Մինչև վերջ էլ ՀՀԿ-ն չբացվեց՝ պահպանողական է, ազատական է… Այսօր էլ «Քաղաքացիական պայմանագիրը» կարծես թե մերժում է «իզմերը», այդ դասակարգման մեջ չի ուզում տեղավորվել, մինչդեռ քաղաքացիական հասարակություն կառուցելու դասական այբուբենն է այն, որ պետք է ունենաս երկրի զարգացման քո մոդելը:
– Ձեր կարծիքով ՍԴ նախագահի լեգիտիմության խնդիրն իրավակա՞ն է, թե՞ քաղաքական:
– Այն դարձավ քաղաքական, երբ որ շատ սկսեցին քչփորել, այդ խնդիրը հենց սկզբից իրավական էր: ՍԴ շուրջ ճգնաժամի մեղքը Հրայր Թովմասյանինն է. երբ որ նա գրում էր Սահմանադրություն, որով Սերժ Սարգսյանին դարձրեց վարչապետ, մոռացել էր գրել մեկ նախադասություն, որի արդյունքում ունենք ՍԴ անդամներ և դատավորներ. մոռացել էր գրել, որ ՍԴ անդամները այս Սահմանադրությունն ընդունելուց հետո դառնում են ՍԴ դատավոր, և թնջուկը լուծվում էր, հարցը կարգավորվում էր, ճգնաժամ չէր առաջանում… Այս խնդիրը իրավական լուծման անհրաժեշտություն ունի: Կա այս խնդրի լուծման պարզ իրավական տարբերակ. խորհրդարանը պետք է հանդես գա հայտարարությամբ, որ Հայաստանում առկա է իրավական ճգնաժամ՝ կապված նրա հետ, որ ՍԴ-ում կան երկու տեսակ անդամներ, ՍԴ ձևավորող մարմինները՝ ԲԴԽ-ն, կառավարությունը և նախագահ Արմեն Սարգսյանը ներկայացնում են իրենց թեկնածուներին, խորհրդարանը հաստատում է: Այս խնդիրը ամիսներ առաջ պետք է լուծված լիներ բարձր լեգիտիմություն ունեցող ԱԺ-ի կողմից, խնդիրը բարդացնում են, աջ ձեռքով ձախ ականջն են բռնում:
ԱԺ-ն ուշանում է, այս վախվորածությունն անհասկանալի է: ՍԴ-ն լեգիտիմ չէ, կարիք չկար այս ոչ լեգիտիմ մարմնին նամակ ուղարկելու, նա չի կարող որոշում կայացնել: Հենց նամակի մերժման օրը ԱԺ նախագահը պետք է արտահերթ նիստ հրավիրեր ՍԴ ճգնաժամը լուծելու համար: Սա կարծես լողացողի ոտքից կախվածի նման բեռ լինի մեր երկրի վրա, որը չի թողնում զբաղվել ուրիշ խնդիրներով: Հ. Թովմասյանը, արդեն որպես քաղաքական բեռ, խոչընդոտում է մեր երկրի զարգացումը: ՍԴ-ն հին իշխանությունների ճնշման տակ է, որոնք մտել են քաղաքական խաղի մեջ և հայտարարություններով են հանդես գալիս: Տեսեք՝ ովքեր են դոշ տալիս նրանց համար, ակնհայտ է, որ արդեն խնդիրը քաղաքական է: Իսկ ի պաշտպանություն Քոչարյանի ստորագրությունները լուսարձակի նման ցույց են տալիս, թե ովքեր են Ռ. Քոչարյանի թիկունքին, և նրանք նույն մարդիկ, նույն ուժերն են, որոնք նաև ՍԴ նախագահին են պաշտպանում:
– Ես նկատեցի, որ այդ մարդկանցից շատերը տարբեր, հակոտնյա ճամբարներում էին մի ժամանակ:
– Պատեհապաշտներ կան, որոնք որտեղ հարմար ու տաք է եղել, հայտնվել են այնտեղ: Կան մարդիկ, որոնք 6 ամիս առաջ Ն. Փաշինյանի կողքին էին, բայց հիմա նրա դեմ դեմարշ են անում, օրինակ՝ Վազգեն Մանուկյանը: Եվ ես վստահ եմ, որ Նիկոլ Փաշինյանը ներողություն է խնդրելու, որ ներողություն խնդրեց Վազգեն Մանուկյանից: Այսօր Վ. Մանուկյանը Ռ. Քոչարյանին է պաշտպանում: Հայաստանում կա՞ մեկը, որը չգիտի, թե Մարտի 1-ին ինչ է տեղի ունեցել: Մարտի 1-ի կազմակերպիչներին պաշտպանողներն ակամա դառնում են այդ հանցագործության պաշտպանողները: Եթե գիտեմ, ով էր երկրի ղեկավարը, ում օրոք են եղել այդ սպանություններն ու բռնարարքները, ու ես պաշտպանում եմ այդ արարքների կազմակերպչին, ուրեմն դառնում եմ նրա գործողությունների պաշտպանը: Լավ են անում, թող ստորագրեն:
– Կարծում եք՝ չե՞ն գիտակցում՝ ինչ են անում:
– Չգիտեմ՝ վախենում են, պարտք են, «տաք» է այդ քայլն իրենց համար, իրենց գործն է: Բայց ժողովուրդը տեսնում է, թե ովքեր են հանցագործության հեղինակներին պաշտապանողները: Հանցագործության հեղինակներին պաշտապանողները ոչ պակաս հանցագործներ են:
– Դատաքննությունը կարծես տեղապտույտի մեջ է:
– Շատ ճիշտ եք: Եվ ամեն ինչ անելու են տեղապտույտի ընթացքը երկարաձգելու համար, ինչը շատ վատ է: Իմանալով հանդերձ, թե ինչ կա մեղադրանքում, նրանք փորձելու են ամեն ինչ անել, որ այդ մեղադրանքի տեքստը չհասնի հասարակությանը: Ռ. Քոչարյանը, կարծում եմ, մի անգամ չէ, որ վիրահատության խնդիր կունենա, որպեսզի դատավարությունը հետաձգվի, նա կարող է մի քանի օրգան էլ զոհաբերել, որպեսզի դատարան չգնա: Նրանց խնդիրն է՝ ձգձգել այնքան, մինչև երկրում ինչ-որ բան փոխվի, այս իշխանության ռեյտինգն ընկնի կամ հազար ու մի այլ բան, չգիտեմ՝ ինչ կա իրենց մտքին, բայց ակնհայտ է, որ ամբողջ թիմը ահռելի գումարներ է ծախսում, ամեն ինչ արվում է, որ գործը չմտնի հիմնական դատական փուլ, մեղադրանքը չհնչի: Եվ այս խնդիրը, ինչպես և ՍԴ խնդիրը, բեռի պես կասեցնում է երկրի զարգացումը:
