Amnesty International միջազգային կազմակերպությունը նոր զեկույց է հրապարակել Ռուսաստանում հավաքների ազատության իրավիճակի մասին.
Օգոստոսի 12-ին հրապարակված հատուկ զեկույցում, որը նվիրված է Ռուսաստանում զանգվածային փողոցային ակցիաների հետ կապված իրավիճակին, Amnesty International-ի (AI) փորձագետները հանգում են այն եզրակացությանը, որ երկրում փաստացի չեղյալ է հայտարարվել խաղաղ բողոքի ակցիաներ անցկացնելու հիմնարար քաղաքացիական իրավունքը:
Զեկույցն այդպես էլ վերնագրված է. «Ռուսաստան. բողոքի համար տեղ չկա»։
Պետդումայի ընտրություններ. ոչ մի փողոցային ակցիա
Ռուսաստանի քաղաքացիների մոտ գրեթե հնարավորություն չի մնացել իրականացնել հավաքների ազատության իրենց սահմանադրական իրավունքը, կարծում են AI փորձագետները: 20-էջանոց զեկույցում մանրամասն նկարագրված է երկրում փողոցային ակցիաների անցկացման աստիճանական եւ նպատակաուղղված օրենսդրական սահմանափակումը:
«Վերջին 16 տարիների ընթացքում ընդունվել է օրենքների 13 փոփոխություն, որոնք քայլ առ քայլ սահմանափակել են հավաքների ազատության իրավունքը։ Եվ արդյունքում իշխանությունների կողմից չթույլատրված ցանկացած խաղաղ բողոք քրեականացվեց», — ասում է զեկույցի հեղինակներից մեկը՝ Ռուսաստանի հարցով Amnesty International-ի փորձագետ Պետեր Ֆրանկը։
Ընդ որում փոփոխությունների մեծ մասն ընդունվել է 2014 թվականից հետո, երբ հարևան Ուկրաինայում փողոցային բողոքի ակցիաների արդյունքում երկրի այն ժամանակվա նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչը փախավ Ռուսաստան, իսկ հետո հեռացվեց պաշտոնից։ Պետեր Ֆրանկի խոսքով՝ AI փորձագետների մոտ տպավորություն է ստեղծվում, որ ռուսական իշխանությունները վախենում են բելառուսական սցենարից Պետդումայի ընտրություններից հետո։ «Բոլոր հարցումները ցույց են տալիս, որ մասնակցությունը կլինի չափազանց ցածր», — ասում է Պետեր Ֆրանկը ։ Եվ այդ պատճառով, անկախ նրանից, թե ինչ արդյունք ցույց կտա «Եդինայա Ռոսիան», նրան չի բավականացնի լեգիտիմությունը։ Այդ դեֆիցիտը լրացնելու համար իշխանությունները կարող են սկսել միջամտել ընտրական գործընթացին, ինչն էլ իր հերթին կարող է իսկապես հանգեցնել բողոքների»։
Պետեր Ֆրանկը կարծում է, որ հենց ընտրություններից հետո փողոցային բողոքների մտավախություններն են ՌԴ օրենսդրության խստացման գլխավոր պատճառը Հավաքների ազատության ոլորտում: Բացի այդ, կորոնավիրուսի պանդեմիան հրաշալի օգնություն է դարձել փողոցային բողոքի ակցիաները ճնշելու գործում։ Ինչպես նշվում է զեկույցում, կորոնավիրուսի դեմ պայքարի միջոցների ընտրովի կիրառման միջոցով իշխանությունները նոր լծակ են ստեղծել ընդդիմությանը ճնշելու համար:
Հավաքների ազատության սահմանափակում. տարածաշրջանները շրջանցում են Կենտրոնը
Ինչպես նշում են AI-ի փորձագետները, փողոցային ակցիաների անցկացման տարածաշրջանային սահմանափակումները ուժեղացնում եւ լրացնում են դաշնային մակարդակով ընդունված արգելքները: Որպես օրինակ նրանք բերում են Կիրովի մարզը, որտեղ տեղական իշխանություններն արգելել են ակցիաների անցկացումը ոչ միայն մշակութային, կրթական եւ բժշկական հաստատությունների, այլեւ նույնիսկ առեւտրային կենտրոնների եւ հասարակական տրանսպորտի կանգառների կողքին, այսինքն ՝ «գրեթե ամենուր»:
Amnesty International-ը նշում է նաեւ փողոցային ակցիաների ֆինանսավորման սահմանափակումները՝ իրավաբանական եւ ֆիզիկական անձանց, որոնց շնորհվել է «օտարերկրյա գործակալի» կարգավիճակ, արգելվում է հովանավորել փողոցային ակցիաները: Նրանք նշում են զանգվածային փողոցային ակցիաների անցկացման կանոնների խախտման համար դրամական տուգանքների գումարների զգալի աճը, ինչպես նաեւ չարտոնված հանրահավաքների եւ երթերի մասնակիցների նկատմամբ ոստիկանության աճող դաժանությունը: Այս բոլոր գործողությունները Պետեր Ֆրանկը բացատրում է ռուսական իշխանությունների ՝ ցանկացած անկախ քաղաքացիական ակտիվություն պետական վերահսկողության տակ դնելու ձգտումով ։
«Վերահսկողության այդ ձգտումով է բացատրվում այն ամենից շատը, ինչ արվում է Ռուսաստանում վաղուց», — մեկնաբանում է փորձագետը:
Amnesty-ն ՌԴ իշխանություններին կոչ է անում պահպանել մարդու իրավունքները
Իրավապաշտպանները կազմել են հավաքների ազատության նկատմամբ քաղաքացիների իրավունքների պաշտպանության վերաբերյալ Ռուսաստանի իշխանություններին ներկայացվող պահանջների մի ամբողջ ցուցակ։ Այն ներառում է ութ կետ, որոնց թվում է հիմնական քաղաքացիական իրավունքների իրականացումն ապահովելու կոչը, ինչպես նաեւ վարչական շենքերի մոտ բաժնետոմսերի անցկացման ընդհանուր արգելքից հրաժարումը: Պետեր Ֆրանկը հույս ունի, որ այդ կոչերը կլսվեն ռուսական քաղաքական էլիտայի գոնե մի մասի կողմից ։ Զեկույցի առանձին կետը կոչ է պարունակում Արեւմտյան երկրների կառավարություններին , մասնավորապես, AI-ն կոչ է անում ապահովել ՌԴ քաղաքացիների կողմից հավաքների ազատության իրավունքի իրացման հետ կապված իրադրության կանոնավոր եւ մանրամասն մոնիտորինգ, իրենց ներկայացուցիչներին ուղարկել վարչական եւ քրեական գործերի դատական քննարկմանը՝ փողոցային ակցիաների անցկացման բնագավառում կարգադրությունների խախտման փաստերի կապակցությամբ եւ բարձրացնել մարդու իրավունքների պահպանման թեման, հատկապես խաղաղ հավաքների իրավունքի՝ ՌԴ կառավարության ներկայացուցիչների հետ պաշտոնական հանդիպումների ընթացքում:
