Ռուսաստանի դիրքորոշումը Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հարցում «ստեղծագործական» բնույթ ունի, և դա չի բացառում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափի փոփոխման հնարավորությունը: Մոսկվան կարծում է, որ ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի քաղաքական ռեսուրսն այս ոլորտում դեռ սպառված չէ: Ի վերջո, հակամարտությունն ինքնին չի լուծվել: Բայց մինչ այժմ Ռուսաստանը կարծես չի համարձակվում ինքնուրույն խաղ սկսել:
Այս մասին ասվում է Regnum-ի հոդվածում՝ հայ-ադրբեջանական հակամարտության և վերջին զարգացումների մասին:
Հեղինակը հիշեցնում է, որ ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինկենը հեռախոսազրույց է ունեցել Հայաստանի վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանի հետ: Ինչպես տեղեկացրել է Պետդեպարտամենտի մամուլի ծառայությունը, Բլինկենը «շնորհավորել է Հայաստանի ժողովրդին ընտրությունների անցկացման կապակցությամբ, որոնք տեղի են ունեցել հունիսի 20-ին»: Բայց այս իրադարձությունը, ըստ հեղինակի, ուշագրավ է այլ պատճառով:
Պետքարտուղարը շեշտել է, որ Վաշինգտոնը «սատարում է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների կողմից իրականացվող գործընթացին, որն ուղղված է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության տևական քաղաքական կարգավորմանը», և կոչ է արել Հայաստանին «կառուցողական համագործակցություն ունենալ ԵԱՀԿ միջոցով»:
ՀՀ կառավարության մամուլի ծառայությունը հանդես է եկել ավելի ծավալուն տեղեկատվությամբ: Նշվում է, որ Բլինկենը «հատկապես շեշտել է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների գործունեությունը վերսկսելու կարևորությունը` շեշտելով խաղաղ գործընթացի հստակ օրակարգի մշակման անհրաժեշտությունը, որը թույլ կտա գտնել խնդրի տևական և երկարաժամկետ լուծում: «Բացի այդ, Հայաստանում Ֆրանսիայի դեսպան Ջոնաթան Լաքոտը, հանդիպելով Փաշինյանի հետ, հայտարարել է, որ «ղարաբաղյան հակամարտությունը չի լուծվել, և այդ կարգավորումը հնարավոր է միայն Լ եռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի վերջնական որոշումից հետո»: Այս ամենի հետ միասին, մեծ աղմուկ է բարձրացրել Ադրբեջանում Միացյալ Նահանգների, Ռուսաստանի և Ֆրանսիայի դեսպանների՝ Բաքվի հրավերով, դիվանագիտական կորպուսի հետ Շուշի քաղաք այցելությունից հրաժարվելը :
Այսինքն ՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող երկրների դեսպանները համերաշխություն են ցուցաբերել այս հարցում, ինչն ընկալվում է որպես Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման հիմնախնդիրների ընդհանուր մոտեցմանը հավատարիմ մնալու իրենց համաձայնություն: Սա կարծես թե սուր հակադրություն է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի այն հայտարարությունների ֆոնին, թե «Երևանը, Սյունիքը և Սևանը Ադրբեջանի պատմական հողերն են», որ «Ադրբեջանի տարածքում չկա Լեռնային Ղարաբաղ կոչվող տարածքային միավոր, կա Ղարաբաղ», ուր «շինարարության նոր դարաշրջան է սկսվել՝ հետկոնֆլիկտային ժամանակաշրջանում» և «հայ-ադրբեջանական, Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը գտել է իր լուծումը»:
«Եթե ինչ-որ մեկն ասում է, որ հակամարտությունը չի լուծվում, թող նա նշի, թե ինչպես է տեսնում իր լուծումը»,-հայտարարել է Ալիևը: Խնդիրն այն է, որ Ալիևը չի կարող հեռանալ «հաղթական հռետորաբանությունից», իսկ Լեռնային Ղարաբաղի հայերի նկատմամբ գործում է ուժի դիրքերից, մինչդեռ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին կայացած խաղաղության համաձայնագրից հետո նա ստիպված պետք է կիրառեր փափուկ մոտեցում:
Ըստ Regnum-ի, եթե Բաքուն ի վիճակի չէ դա անել, ապա կանեն մյուսները, առաջին հերթին՝ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրները: Սա այբուբենն է, որն ասում է, որ «կարող ես պատերազմը հաղթել մարտի դաշտում և պարտվել դիվանագիտության սեղանի շուրջ»: Եվ այս պարագայում Ադրբեջանը մարտահրավեր է նետում համաշխարհային դիվանագիտությանը՝ ըստ էության արգելափակելով ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի աշխատանքի մեկնարկը, մինչդեռ Երևանը պատրաստ է հետևել համանախագահող երկրների հայտարարությանը, որով հակամարտության կողմերը կոչ են անում վերսկսել բարձր մակարդակի հանդիպումները միջնորդների հովանու ներքո առաջին իսկ հնարավորության դեպքում:
Բայց արդյոք սա հնարավո՞ր է:
«Նախ նշենք, որ Ռուսաստանի դիրքորոշումը «ստեղծագործական է», և դա չի բացառում Լեռնային Ղարաբաղի հարցով ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափի փոփոխման հնարավորությունը`հաշվի առնելով, որ ԱՄՆ և Ֆրանսիայի քաղաքական ռեսուրսն այս ուղղությամբ դեռ չի սպառվել: Մինսկի խումբը և նրա համանախագահները պետք է նպաստեն հակամարտության երկարաժամկետ և կայուն կարգավորման բանակցություններին: Հարցը չի լուծվել, և Մոսկվան, ըստ ամենայնի, դեռ չի որոշել անկախ խաղի մասին՝ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի խաղաղության համաձայնագրից դուրս:
Հետևաբար, հարցը, թե ինչպես և ինչ պայմաններում ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը կարող է վերսկսել իր միջնորդական առաքելությունը `լուծելու Ղարաբաղի հիմնախնդիրը այն պայմաններում, երբ, ըստ ռուս փորձագետ Սերգեյ Մարկեդոնովի, «հին ստատուս քվոն արմատապես կոտրված է, բայց նորը դեռևս ձեռք չի բերվել», դրա ձևավորումը տեղի է ունենում, ինչպես ասում են, «ներկայացման ընթացքում», որը գերլցված է իր սեփական դրամայով` Մինսկի խմբի գործունեության վերսկսման «հնարավորությունների բացով»:
Միևնույն ժամանակ, Մոսկվան պնդում է, որ իր խաղաղապահները գտնվում են Ադրբեջանի միջազգայնորեն ճանաչված տարածքում, և իրականում դա Ռուսաստանն է, որը հանդես է գալիս որպես Լեռնային Ղարաբաղի հայերի անվտանգության երաշխավոր:
«Ղարաբաղյան հակամարտությունն ավարտված լինելու մասին» Ալիևի հայտարարությունների համատեքստում տրամաբանորեն հետևում է Մոսկվայի և Բաքվի միջև երկկողմ համաձայնագրերի հնարավորությունը Ղարաբաղում ռուս խաղաղապահների ներկայության վերաբերյալ, ներառյալ, հնարավոր է, Ստեփանակերտի միջանկյալ կարգավիճակի, Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև պատերազմի դրությունները դադարեցնելու կամ Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի միջև կապի միջանցքի մասին համաձայնագրի կնքումը»,-ասվում է հոդվածում և նշվում, որ տեսականորեն ոչինչ այս ամենին չի խանգարում:
Եթե սկսվի նման սցենար, ապա Մինսկի խմբի `իր նախկին ձևաչափով գործունեության անհրաժեշտությունը կվերանա` կարգավորման նոր գործոնների ի հայտ գալու պատճառով: Բայց Ալիևը խոչընդոտում է այս ճանապարհին և նրա առաջարկած հետագա գործողությունների հնարավոր տարբերակը համաշխարհային դիվանագիտության կողմից աջակցություն չի գտնում: Իրավիճակը կարող է էլ ավելի սրվել, եթե Բաքուն սկսի իրագործել Ադրբեջանի ԱԳՆ նախկին ղեկավար Թոֆիգ Զուլֆուգարովի առաջարկը՝ բոյկոտելու Մինսկի խմբի համանախագահող երկրների դիվանագիտական առաքելությունները:
